czwartek, 26 grudnia 2019

Caravelle – Francja, elegancja


Początek odrzutowych samolotów pasażerskich to oczywiście deHavilland Comet reprezentujący jeden z możliwych układów konstrukcyjnych. Umieszczenie silników u nasady skrzydeł miało uzasadnienie w ich niewielkim ciągu i niskiej niezawodności, gdyż przy awarii jednego lub nawet dwóch silników asymetria ciągu nie była zbyt duża. Ceną takiego rozwiązania był bardzo trudny dostęp do silnika i jego agregatów oraz ograniczone możliwości wymiany jednostek napędowych na większe. Rozwój silników był wówczas bardzo szybki i już kilka lat później Boeing mógł pozwolić sobie na montaż czterech silników w gondolach podskrzydłowych modelu Dash-80. Maszyna ta wraz z DC-8 szturmem wdarły się na rynek samolotów pasażerskich, na wiele lat zdobywając segment samolotów, jak na owe czasy dużych, przeznaczonych do obsługi tras dalekiego zasięgu. W powojennej Francji wytwórnie i linie lotnicze nie miały takiego potencjału by zbudować i zakupić w dającej szansę na opłacalność liczbie podobny samolot. Podjęto więc studia nad projektem mniejszego odrzutowca przeznaczonego na krótsze trasy. Francuska firma SNCASE blisko współpracowała z deHavillandem, czego efektem było m.in. przejęcie przez Caravelle dziobowej sekcji Cometa. Istotną różnicą w stosunku do konkurencji był układ płatowca z dwoma silnikami umieszczonymi w zewnętrznych gondolach po bokach tylnej części kadłuba. Układ taki na wiele lat zadomowił się w samolotach średniego zasięgu i regionalnych, a dziś pozostaje standardem dla samolotów biznesowych. Co ciekawe większość producentów miało "przygodę" z tego typu układem, ale tylko raz w danym państwie: Francja - Caravelle, Wielka Brytania - HS 121, Holandia - F28, USA - DC-9, ZSRR - Tu-134, Chiny - COMAC ARJ-21, Kanada - Bombardiery CRJ, Brazylia - EMB 135/145. Oblatany 27 maja 1955 roku, elegancki samolot był na wskroś nowoczesny. Także jego osiągi były przyzwoite, co przełożyło się na liczne, jak na tamte czasy zamówienia. Do marca 1973 roku, czyli zakończenie produkcji, zbudowano 280 płatowców. Doświadczenia zdobyte przy projektowaniu Caravelle pozwoliły przemysłowi lotniczemu Francji opanować konstruowanie i produkcję odrzutowych samolotów pasażerskich oraz wypracować efektywny model współpracy z przemysłem zza Kanału La Manche. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Nim produkcja Caravelle dobiegła do końca latały już Concorde i Airbus A300 otwierający nowa kartę w historii europejskiego przemysłu lotniczego.
Jeden z ostatnich numerów serii Samoloty pasażerskie świata poświęcono bardzo ważnemu w historii branży, a przy okazji eleganckiemu odrzutowcowi SUD SE.210 Caravelle. Na początek Autorzy przedstawiają złożoną sytuację własnościową i organizacyjną francuskiego przemysłu lotniczego lat trzydziestych, czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku. Dalej znajdziemy genezę konstrukcji, dane o budowie i badaniach prototypów, produkcji seryjnej oraz wersjach rozwojowych. Informacje dotyczące użytkowników uzupełniono materiałem o linii lotniczej Sterling. Do tego rysunki i przekroje - wszystko co jest potrzebne.
Błędów też jak na ta serię niewiele i to głównie językowe.
Na str. 11 "Wśród nich znalazły się m.in. dwusilnikowy brytyjski Airspeed Ambasador  ... oraz czterosilnikowe dalekodystansowe SNCASE Armagnac ..." (nazwy podane w różnej liczbie; "MTOW wzrosło ..." - masa to jest rodzaj żeński, na pewno nie nijaki, str. 27; na str. 54 pomylono sprężarkę z turbiną; "W środkowej części kadłuba po lewej i prawej stronie kadłuba ...", str. 55; sterowane były koła przedniego podwozia, a nie całe podwozie, str. 56; Na str. 58 nie podano o jakiego elementu kąt skosu chodzi, zapewne płata; zasięg podaje się z maksymalnym ładunkiem nie udźwigiem, str. 59.
Jeszcze dwa tomiki do końca, oby gorzej nie było.

Bondaryk P., Petrykowski M.
Samoloty Pasażerskie Świata
Tom 48, SUD SE.210 Caravelle
Edipresse Polska S.A.
64 strony, w miękkiej oprawie.
Liczne zdjęcia.

Powiązane wpisy:

SPŚ t.1 Boeing 747
SPŚ t.2 Airbus A380
SPS t.3 DC-3 Dakota
SPS t.4 ATR-y
SPS t.5 Embraery E-Jet
SPS t.6 Do 328
SPS t.7 Concorde
SPS t.8 Bombardier CRJ
SPS t.9 Boeing B737 Classic
SPS t.10 Constellation
SPS t.11 Airbus A300/A310
SPS t.12 Saab 340
SPS t.13 Airbus A320
SPS t.14 Tu-154
SPS t.15 Boeing 757
SPS t.16 DC-9/MD-80/B717
SPS t.17 Embraer ERJ-135/145
SPS t.18 DC-10/MD-11
SPS t.19 Fokker F27/50/60
SPS t.20 Boeing 777
SPS t.21 Lockheed L-1011 TriStar
SPS t.22 Airbus A330/340
SPS t. 23 Ił-18
SPS t.24 Boeing 727
SPS t.25 DH.106 
SPS t.26 DHC-8
SPS t.27 BAe 146
SPS t.28 Boeing 767
SPS t.29 DHC-7
SPS t.30 DC-4
SPS t. 32 Ił-62
SPS t. 33 DC-8
SPS t. 34 Boeing 787 Dreamliner
SPS t. 35 Tu-134 
SPS t. 36 F28/70/100
SPS t. 37 B707
SPS t. 39 B747 400/8
SPS t.40 Vickers VC10
SPS t.42 i 43 HS-121, Vickers Viscount 
SPS t.44 Iljuszyn Ił-86/96
SPS t.46 Iljuszyn An-124/22
SPS t.46 Iljuszyn An-124/22
SPS t.47 An-24/26/326
SPS t.49 Airbus A220

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz