Junak - początek wyboistej drogi

 

Lotnicze Warsztaty Doświadczalne w Łodzi w pełni zasługiwały na swoją nazwę. I nie chodzi tylko o doświadczalny charakter powstających tam konstrukcji, ale też o wszystkie bolączki, problemy, wyrzeczenia i dramaty, jakich doświadczali pracownicy tej "wytwórni". W końcowym etapie jej istnienia można ją nawet było nazwać manufakturą, na początku co najwyżej warsztatem chałupniczym. Pierwsze konstrukcje budowane były w oparciu o "trofiejne" używane silniki, materiały zbierane "gdzie popadnie" oraz bardziej niż skromne wyposażenie warsztatu. Dlatego na wielkie uznanie zasługuje cały zespół z Tadeuszem Sołtykiem na czele, który wykazał dużo hartu ducha i samozaparcia by tworzyć "z niczego" coraz lepsze samoloty. Największe uznanie wzbudza wśród nich rodzina samolotów szkolnych Zuch/Żak/Junak. Do produkcji seryjnej wszedł ten najmniej dostosowany, czyli Junak z przestarzałym i ciężkim silnikiem M-11FR. Ten jednakże z punktu widzenia logistyki i interesu politycznego polskiego lotnictwa był jedynym rozwiązaniem dającym szansę na produkcję seryjną. Ta z kolei pozwolić miała na wprowadzenie nowego samolotu szkolnego w miejsce UT-2, na którym poza szkoleniem prowadzona była selekcja młodych adeptów lotnictwa metodą "przez cmentarz". Dobrze więc, że Junak był produkowany, gdyż dał on też Sołtykowi niezbędne doświadczenie i uznanie, by mógł wkrótce stworzyć legendarne maszyny Bies i Iskra. Jak wielkie były trudności tamtych czasów oraz jak była zacofana polska myśl konstruktorska pokazuje przykład przedwojennego szefa T. Sołtyka, twórcy Karasia i Suma - S. Praussa. W czasie gdy Sołtyk "męczył się" nad przestarzałymi konstrukcyjnie metalowo-drewnianno-płóciennymi samolotami szkolnym, Prauss w Wielkiej Brytanii brał udział w projektowaniu pierwszego samolotu pasażerskiego o napędzie odrzutowym DeHawilland Comet. Tak Polskę spustoszyła i cofnęła w rozwoju II wojna światowa.

Pierwszy polski samolot produkowany w dużej serii Junak 2 i jego wersja "rozwojowa" Junak 3 przedstawione są w 42 tomiku Samolotów wojska polskiego. Cóż w nim mamy: 22 strony genezy konstrukcji, 8 stron o jej doskonaleniu. dalej czternaście stron historii użytkowania Junaków pod nietrafionym tytułem "Junaki w Polsce", tak jakby gdzieś jeszcze je wykorzystywano. Do tego opis konstrukcji, nieco o odbudowie przemysłu lotniczego w PRL oraz sześć stron o Instytucie Lotnictwa. Za dużo, szczególnie, że większość tekstu mówi o dniu dzisiejszym, a część stanowi po prostu streszczenie strony internetowej Instytutu. Gdyby było krócej, treściwiej, nie było by tak nużąco.

Do czego można się przyczepić. Zmniejszenie energii kinetycznej maszyny przy lądowaniu skraca dobieg, nie rozbieg, str. 14. J. Teisseyre konstruował samoloty, nie "maszyny lotnicze", str. 20. Opisy zdjęć na str. 24 i 25 mówią o Junaku 2 podczas gdy widać na nich Junaki 3! Jest też trochę lotniczego slangu " zapas stateczności na kołowaniu", str. 30. Samolot I-23 Manager jest raczej samolotem turystycznym lub dyspozycyjnym, a nie "osobowym", str. 50. Silnik gwiazdowy M-11FR zamiast mocy posiada "ciąg maksymalny" i to wyrażony w KM, str. 59.

Oby Autorom i redakcji wystarczyło zaangażowania w utrzymaniu chociaż przyzwoitego poziomu serii do jej końca.

Gruszczyński J., Fiszer M.
100 lat polskich skrzydeł
Tomik 42, LWD
Edipresse Polska S.A.
64 strony, w miękkiej oprawie.
Liczne zdjęcia.

powiązane wpisy:

Antoni Szymański „Całe życie za sterami”

TS-8 Bies
100 lps t.1 F-16
100 lps t.2 PZL-23
100 lps t.3 Mi-24
100 lps t.4 PZL-7
100 lps t.5 MiG-29
100 lps t.6 PZL-37
100 lps t.7 PZL-11
100 lps t.8 MiG-21
100 lps t.10 Mi-8
100 lps t.12 CASA C-295M
100 lps t.13 Su-22
100 lps t.15 PZL-130
100 lps t.17 C-130
100 lps t.18 MiG-15 
100 lps t.20 Su-7
100 lps t.21 Mi-14
100 lps t.24 Leonardo M-346 Bielik
100 lps t.26 Jak-23
100 lps t.29 TS-11 Iskra
100 lps t. 30 MiG-17
100 lps t. 32 Ił-28
100 lps t. 33 MiG-19
100 lps t. 37 I-22 Iryda - polska(bez)nadzieja
100 lps t. 40 SM-1 - prekursor
100 lps t. 41 MiG-23 - niedoceniony
100 lps t. 43 Mi-2 - Czajnik do wszystkiego
100 lps t. 45 TS-8 Bies - najbardziej polski 
100 lps t. 48 An-2 - ulubiony pterodaktyl
100 lps t. 49 PZL W-3 Sokół - śmigłowiec do wszystkiego
100 lps t. 45 TS-8 Bies - najbardziej polski 
100 lps t. 48 An-2 - ulubiony pterodaktyl
100 lps t. 49 PZL W-3 Sokół - śmigłowiec do wszystkiego
100 lps t. 50 An-26 - dobry samolot
100 lps t. 51 Black Hawk - śmigłowiec symbol
100 lps t. 52 Su-20 – typ przejściowy
100 lps t. 51 Black Hawk - śmigłowiec symbol
100 lps t. 52 Su-20 – typ przejściowy
100 lps t. 54 Ił-14 – lepsza kiła niż skok z Iła
100 lps t. 55 SH-2G Seasprite – polskie lotnictwo pokładowe w całej okazałości
100 lps t. 57 An-28/M28 - gorzki sukces
100 lps t. 59 i 62 Jak-11 i Jak-18 - samoloty szkolno-treningowe Jakowlewa
100 lps t. 63 SW-4 - marketingowa porażka do kwadratu
100 lps t. 66 Jak-12 - samolot prawdziwie wielozadaniowy
100 pls t. 69. SBLim-2Art - ostatni Mohikanin