lot-nisko: PZL W-3 Sokół - śmigłowiec do wszystkiego

Rodzina śmigłowców W-3 jest najbardziej uniwersalną w polskiej armii. W jej skład wchodzą m.in. wersje: transportowo-desantowe, uzbrojone, poszukiwawczo-ratownicze - morskie i lądowe, transportu VIPów, ewakuacji medycznej, rozpoznania i walki elektronicznej. To w oparciu o nie powstały jednostki kawalerii powietrznej, a morski system ratownictwa lotniczego może z powodzeniem realizować swoje zadania. Co niezwykle ważne, śmigłowiec został skonstruowany w Polsce, z pewną pomocą specjalistów radzieckich, a jego produkcja odbywała się w całości w Świdniku przy udziale wielu kooperantów, także niemal w całości z Polski.

Śmigłowiec Sokół powstał w latach siedemdziesiątych XX wieku jako następca wychodzącego z użytkowania tłokowego Mi-4. Nowy śmigłowiec zdolnościami transportowymi miał być zbliżony do poprzednika. Z mniejszego Mi-2 odziedziczył układ konstrukcyjny oraz napęd turbinowy. Także oznaczenie W-3 wskazuje na takie usytuowanie maszyny - w ZSRR literą W oznaczane były kolejne prototypy śmigłowców Mila. Sokół miał także zagwarantować przyszłość zakładowi w Świdniku, zastępując z czasem na linii produkcyjnej starzejącego się Mi-2. Aż trudno uwierzyć, że w latach permanentnego kryzysu gospodarczego w PRLu przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych udało się zaprojektować, zbudować, przebadać i wprowadzić do produkcji tak udaną maszyną. I choć nie była ona szczytem ówczesnej myśli technicznej, stanowiła solidny, niezawodny, użyteczny i podatny na modyfikacje śmigłowiec. Przeszedł obronną ręką lata kryzysu, jednakże na jego karierze negatywnie zaważyła transformacja ustrojowa w Polsce oraz rozpad Związku Radzieckiego - głównego potencjalnego odbiorcy oraz zmiany ustrojowe w naszym kraju. Jedynym dużym użytkownikiem śmigłowca zostało wojsko polskie, dla którego opracowano i wyprodukowano wiele wersji o różnym przeznaczeniu, co bardzo dobrze świadczy o potencjale rozwojowym konstrukcji. Sokół okazał się podatny na zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w zakresie układów sterowania oraz awioniki. Niestety czas płynie nieubłaganie i Sokół coraz bardziej odstaje od współczesnych standardów śmigłowca wielozadaniowego. Aktualny właściciel świdnickiego zakładu mówi o rychłym zaprzestaniu wsparcia tego produktu, co wieszczy nieuchronny początek wycofywania podstawowego i najważniejszego dziś śmigłowca polskiej armii.

Kolejny, 49 tomik serii 100 lat polskich skrzydeł poświęcony jest śmigłowcowi PZL W-3 Sokół i jego wersją specjalistycznym. Napisany przez Miłosza Rusieckiego tekst posiada klasyczny dla serii układ. Jak zwykle u tego Autora tekst jest napisany przystępnym, przyjemnym w odbiorze językiem oraz dobrze zredagowany. Pod koniec serii doczekałem się w końcu numeru z tekstem, w którym znalazłem tylko jeden drobny błąd redakcyjnym. Jak się chce i potrafi, to jednak można. Na pochwałę zasługuje także zestaw ciekawych, bardzo różnorodnych i dobrze opisanych zdjęć. Ze względu na młody wiek konstrukcji i jej rodzime pochodzenie dostępnych jest dużo dobrej jakości zdjęć, co na pewno ułatwiło wybór, ale nie umniejsza znaczenia jego trafności. Uzupełnienie całości stanowią wkładki o 25. Brygadzie Kawalerii Powietrznej oraz niezrealizowanych wersjach i nieznanych projektach innych wersji lub pochodnych Sokoła. Po części są to jak zwykle gdybania, choć w tym wypadku wersja powiększona W-3L doczekała się nawet makiety. Szkoda, że programu nie kontynuowano.

Z zadowoleniem mogę stwierdzić, że jak dla mnie numer 49 serii jest numerem najlepszym. Oby nie jedynym tak wysoko ocenionym.