Już w chwili
rozpoczęcia w Polsce licencyjnej produkcji, pod oznaczeniem CSS-13, radziecki
samolot wielozadaniowy Po-2, wcześniej oznaczony U-2, był konstrukcją
archaiczną, wywodzącą się jeszcze z lat dwudziestych. Postęp, jaki dokonał się
w lotnictwie w tym czasie był olbrzymi, a Kukuruźnik
pozostał prawie taki sam, ze swoimi wadami, ale i zaletami. Tani i łatwy w
produkcji, utrzymaniu i pilotażu był w sam raz dla powojennego startu
odbudowującego się przemysłu lotniczego. Dla odradzającego się w wyniszczonym
kraju lotnictwa szkolno-sportowego, gospodarczego, a także sanitarnego stanowił
dobry punkt wyjścia dla dalszego rozwoju. Nie inaczej było z agrolotnictwem,
gdzie choć nie idealny, z braku alternatyw, rozpoczął drogę naszego przemysłu,
biur konstrukcyjnych oraz usług agrolotniczych do światowej czołówki, do której
w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych dołączyliśmy w bardzo dobrym
stylu. Dziś, niestety to już tylko historia.
Książka Samolot
CSS-13 we wspomnieniach agrolotników, jest cennym przyczynkiem do bliższego
poznania i zachowania potomnym tego ciekawego samolotu i związanych z nim
ludzi. Wydana została przez Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie, które
posiada wspaniałą, chyba największą w Europie kolekcję samolotów rolniczych,
oczywiście z CSS-13 na specjalnym miejscu ekspozycji. Zbiór, opracowanie i
wstęp są dziełem Mariusza Niestarwaskiego, dobrze znanego z publikacji
dotyczących początków lotnictwa polskiego. W starannie wydanej książce znalazły
się wspomnienia siedmiu lotników. Ich wspólnym mianownikiem jest samolot
CSS-13. Agrolotnictwo nie jest w nich warunkiem koniecznym, a często nie
występuje wcale. W tym świetle tytuł jest nieco mylący, zawężający tematykę w
stosunku do zawartości. Zapewne na taki tytuł miały wpływ warunki formalne.
Swoimi wspomnieniami dzielą się znani piloci, z których kilku zapisało się w
historii lotnictwa Agro lub innych jego dziedzin. Jeżeli kogoś nie kojarzymy,
pomaga tą zaległość nadrobić krótka notka biograficzna przed każdym
wspomnieniem. Ze względu na bohatera książki, samolot powolny, mogący lądować
praktycznie na każdym polu, z otwartymi kabinami i bez radiostacji, latanie nim
należało jeszcze do klasyki romantycznego okresu lotnictwa. Jest więc o czym
poczytać. Ciekawy język opowiadań sprawia, że choć przez chwilę można poczuć
wiatr we włosach, a czasem nawet zapach i smak DDT. Uzupełnieniem części
wspomnieniowej są rozdziały poświęcone: charakterystyce samolotu, eksponatowi
ze szreniawskiego muzeum oraz CSS-13 na starych fotografiach. Na pochwałę
zasługuje jakość opracowania graficznego oraz wydania.
Jak to zwykle
bywa, w tekście znalazło się kilka nieścisłości lub różnego rodzaju błędów. Po-2
(CSS-13) posiadał drążek sterowy, a nie wolant, str. 62; „ Płat górny ma charakter
trójdzielny”, str. 109; „Krawędź natarcia przedniego dźwigara jest pokryta
sklejką”, str. 109; „… 16 litrów oleju o ciężarze 13 kg”, str. 111; W tabeli z
danymi mamy „objętość skokową”, w dodatku bez podanych jednostek, a także wagę
silnika zamiast jego masy, str. 113. W tabelach na str. 114 mamy z kolei ciężar
urządzenia wyrażony w kg. Nie bardzo rozumiem jak podczas remontu, w jednym
egzemplarzu, można było wymienić jednocześnie drążki sterowe i wolanty, str.
118. Samolot z muzeum w Kołobrzegu został w roku 1955 zbudowany, a nie
skonstruowany, str. 140. Na pokazach lotniczych w roku 1950 p. Lech Banasiak
nie mógł widzieć MiGa-17 lecz MiGa-15, str. 13. - siedemnastka jeszcze nie była
na uzbrojeniu, nawet w ZSRR. „… prowadnice były smarowanego różnego rodzaju
olejami”, str. 15. Pojawiają się niepoprawne oznaczenia typu: Sm-1, Sm-2,
LiM-1, LiM-2, Po-2NB zamiast LNB.
Trochę tego na
koncie Autora zbioru się uzbierało.
Niezależnie od
wspomnianych niedoskonałości książka jest godna polecenia. Więcej, dla
sympatyków lotnictwa z okresu PRL powinna być lekturą obowiązkową.
Niestrawski M. (red.)
Samolot
CSS-13 we wspomnieniach agrolotników
Muzeum Narodowe
Rolnictwa w Szreniawie
2020
151 stron w
miękkiej oprawie
Liczne zdjęcia czarno-białe
oraz kolorowe
Powiązane posty:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz